Ο βελονισμός είναι μια πανάρχαια θεραπευτική μέθοδος, με
ιστορία και πρακτική 5.000 χρόνων, που αποσκοπεί στη θεραπεία των λειτουργικών
παθήσεων με την εισαγωγή βελόνων σε συγκεκριμένα σημεία του δέρματος. Πρόκειται
για ενεργειακή θεραπεία που σκοπό έχει την εξισορρόπηση και την αρμονική
κυκλοφορία της ενέργειας qi (τσι) μέσα στο σώμα.
Κοιτίδα της
αρχαίας αυτής τέχνης θεωρείται η Κίνα. Σύμφωνα με αρχαιολογικά ευρήματα, μεταξύ
3.000 και 2.500 π.Χ., στην περιοχή του Κίτρινου Ποταμού, αναπτύχθηκε ένας
σπουδαίος πολιτισμός που παρήγαγε μεγάλες ανακαλύψεις στην επιστήμη και την
τέχνη. Συγκεκριμένα, η ιατρική επιστήμη γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη, που ταυτίζεται
με τη διακυβέρνηση της Κίνας από τον αυτοκράτορα Σεν Νουνγκ (2.700 π.Χ.), στον
οποίο αποδίδεται – μεταξύ άλλων – και η τεχνική του βελονισμού. Την περίοδο
αυτή (2696 – 2598 π.Χ.) ο Χοάνγκ Τι, γνωστός ως ο κίτρινος αυτοκράτορας,
έχοντας πάθος με την επιστήμη εξερεύνησε τις όψεις της τότε ιατρικής. Με τον υπουργό υγείας Τσι-Πο έκαναν φλογερές
συζητήσεις, που περιστρέφονταν γύρω από την τέχνη του βελονισμού και τις
επιρροές των εξωγενών βλαπτικών ενεργειών στο ανθρώπινο σώμα.
Αυτές οι συζητήσεις με μορφή
διαλόγου, καταγράφηκαν στο βιβλίο Νέι Κινγκ, το οποίο θεωρείται το αρχαιότερο
ιατρικό βιβλίο στον κόσμο. Το σύγγραμμα αυτό δεν αποτελεί ιστορικό κειμήλιο,
αλλά ένα ζωντανό ιατρικό κείμενο, που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα ως
οδηγός μύησης στη φιλοσοφία αλλά και την πρακτική εφαρμογή της παραδοσιακής
κινέζικης ιατρικής (ιδιαίτερα του βελονισμού). Διδάσκεται σελίδα-σελίδα σε όλες
τις σχολές παραδοσιακής κινέζικης ιατρικής στην Κίνα αλλά και σε άλλες χώρες
του κόσμου.
Μαρτυρίες για την πλήρη
ένταξη του βελονισμού στο ιατρικό σύστημα της Κίνας έχουμε από την εποχή της
δυναστείας των Τσινγκ (περίπου το 265-420 μ.Χ). Στο κλασικό σύγγραμμα Zhenjiu Jia Yi Jing για πρώτη φορά καθορίζονται επακριβώς τα
349 βασικά σημεία βελονισμού, ενώ το 960 – 1.279 μ.Χ. ιδρύεται το αυτοκρατορικό
κολλέγιο ιατρικής, η πρώτη ιατρική σχολή της Κίνας με ξεχωριστό τμήμα
βελονισμού.
Μετέπειτα, κατά τη δυναστεία
των Σανγκ (960 – 1279 μ.Χ.), ο βελονισμός εφαρμόζεται από μεγάλο μέρος των
ιατρών και συστηματικά καταγράφονται οι τεχνικές και τα αποτελέσματα των
θεραπειών. Το 1206 μ.Χ. δημοσιεύεται ένα εικονογραφημένο εγχειρίδιο σημείων
βελονισμού και μόξα, ενώ κατά τη δυναστεία των Μινγκ (1368 – 1644 μ.Χ.)
εμφανίζεται άλλο ένα βιβλίο ("Τσεν Τοτέιν Τοι Τσένγκ"), που περιγράφει
τις πολυάριθμες αξιόλογες και αποτελεσματικές θεραπείες της εποχής. Εδώ
τελειώνει η χρυσή περίοδος του βελονισμού, καθώς για αγνώστους, μέχρι σήμερα,
λόγους από το 1600 μ.Χ. και αργότερα η εφαρμογή του βελονισμού απαγορεύτηκε. Η
απαγόρευση αυτή αποτέλεσε σοβαρό πλήγμα για την εξέλιξη του βελονισμού, αφού
περίπου για 300 χρόνια έμεινε στο περιθώριο της επιστημονικής εξέλιξης.
Ωστόσο, ο Μάο Τσετούνγκ (1893
– 1976 μ.Χ. ), ο οποίος ήταν ένθερμος υποστηρικτής των παραδοσιακών μεθόδων
ιατρικής, ακολούθησε ακριβώς αντίθετη πορεία. Τον Απρίλιο του 1945, χρονιά κατά
την οποία ο Μάο Τσετούνγκ ανακηρύχθηκε πρόεδρος του κομμουνιστικού κόμματος της
Κίνας, ιδρύθηκε στο νοσοκομείο ειρήνης του Γενάν τμήμα βελονισμού, ενώ σε
πολυάριθμους δήμους και επαρχίες ιδρύθηκαν πολλά Ινστιτούτα Ερευνών Βελονισμού.
Ο λόγος ήταν απλός. Ο βελονισμός ήταν φθηνός, εύκολος, προσιτός και μερικές
φορές ήταν η μοναδική ιατρική βοήθεια που διέθεταν οι γιατροί του Λαϊκού
Απελευθερωτικού Στρατού. Είναι χαρακτηριστικό ότι εφάρμοζαν βελονισμό στην
ελονοσία, τη δυσεντερία, την εντερίτιδα, τις μολύνσεις κ.α.
Συνεπώς, ο βελονισμός και η Κινέζικη
Παραδοσιακή Ιατρική συνδέθηκαν άρρηκτα με την πολιτισμική επανάσταση στην Κίνα
και το 1958 στην διάρκεια του Μεγάλου Άλματος η Κινέζικη Παραδοσιακή Ιατρική
τονώθηκε ακόμη περισσότερο, ενώ ο βελονισμός διαδόθηκε σχεδόν σε όλη την Κίνα.
Από το 1959 οι Κινέζοι άρχισαν να χρησιμοποιούν την αναισθησία με βελονισμό
στις χειρουργικές και οδοντιατρικές επεμβάσεις, ενώ κατασκεύαζαν το πρώτο
μηχάνημα ηλεκτροβελονισμού και την πρώτη συσκευή ανίχνευσης σημείων του
βελονισμού. Η επέμβαση του Κινέζου ηγέτη Μάο Τσετούνγκ με το γνωστό διάγγελμά
του "αφήστε όλα τα λουλούδια να ανθίσουν" επέτρεψε τη νόμιμη άσκηση
του βελονισμού από τους παραδοσιακούς γιατρούς παράλληλα με την ήδη διδασκόμενη
και εφαρμοζόμενη δυτική ιατρική.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, η
δυνατότητα επικοινωνίας μεταξύ λαών με διαφορετικούς πολιτισμούς συντέλεσε στη
διάδοση του βελονισμού σε Ευρώπη και Αμερική. Έτσι ο βελονισμός έγινε
αντικείμενο έρευνας και προβληματισμού από τον δυτικό ιατρικό κόσμο. Την αρχική
δυσπιστία διαδέχθηκαν οι πρώτες κλινικές παρατηρήσεις και αναφορές που
κέντρισαν την επιστημονική περιέργεια της ιατρικής κοινότητας. Η δεκαετία του ‘90
(η οποία χαρακτηρίζεται ως η δεκαετία του εγκεφάλου) αποσαφήνισε μέρος της
νευροβιολογικής βάσης του βελονισμού και είναι χαρακτηριστικό ότι αυτή ακριβώς
η περίοδος αποτέλεσε σταθμό για την αναγνώριση της μεθόδου από ένα μεγάλο μέρος
του ιατρικού κόσμου. Σύγχρονες τεχνικές απεικόνισης αλλά και ανοσολογικές
τεχνικές νευροφαρμακολογίας μας δίνουν πλέον τη δυνατότητα να καταγράψουμε τις
θεραπευτικές αντιδράσεις που προκαλεί ο βελονισμός στο νευρικό, ενδοκρινικό και
ανοσοποιητικό σύστημα του ασθενούς. Οι εξελίξεις αυτές μαζί με τον ολοένα
αυξανόμενο όγκο βιβλιογραφίας έχουν δημιουργήσει θετικότατο κλίμα για την αποδοχή
και κατά συνέπεια την εξάπλωση του
βελονισμού στη δύση.
Έτσι, φτάνοντας στο σήμερα,
στον ιατρικό κόσμο το 58% των Καναδών, το 46% των Νορβηγών, το 23% των Σουηδών,
το 30% των Άγγλων και το 56% των Αμερικάνων Ιατρών πιστεύουν στις θεραπευτικές
δυνατότητες του βελονισμού. Μάλιστα το 64% των Αμερικανικών Πανεπιστημίων
Ιατρικής συμπεριλαμβάνουν το βελονισμό στο πρόγραμμα εκπαίδευσης των φοιτητών
ιατρικής. Η Αμερικανική Ενωση Ιατρικής
πόνου περιλαμβάνει τον βελονισμό στην εξεταστέα ύλη για απόκτηση διπλώματος
αλγολογίας, ενώ τα Εθνικά Ινστιτούτα
Υγείας της Αμερικής προωθούν και επιχορηγούν την έρευνα στο βελονισμό. Τέλος, η IASP (International Association For The Study of Pain) αναγνωρίζει τη σημαντική αναλγητική δράση του
βελονισμού και τα περισσότερα "ιατρεία πόνου" της Ελλάδος και του
εξωτερικού χρησιμοποιούν το βελονισμό και τον ηλεκτροβελονισμό για την
αντιμετώπιση του οξέος και χρόνιου πόνου.
Είναι φανερό ότι η επιστημονική πορεία που
ακολούθησε ο βελονισμός τα τελευταία χρόνια έχει ως αποτέλεσμα όλο και
περισσότεροι ιατροί να θέλουν να τον συμπεριλάβουν στο οπλοστάσιο τους,
κατανοώντας τα οφέλη που θα προκύψουν από τη συνδυασμένη εφαρμογή του
βελονισμού και τη σύγχρονη θεραπευτική φροντίδα.
