Ορισμός

Παχυσαρκία είναι κλινική κατάσταση στην οποία η υπερβολική αποθήκευση λίπους μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες για την υγεία του ατόμου. Κατά μέσο όρο, οι παχύσαρκοι άνθρωποι έχουν μεγαλύτερη δαπάνη ενέργειας από λεπτότερους, λόγω της ενέργειας που απαιτείται για να διατηρηθεί μια αυξημένη μάζα σώματος. Η αύξηση του σωματικού λίπους οφείλεται σε αύξηση των λιποκυττάρων, σε υπερπλασία των λιποκυττάρων ή και στα δύο.

Το λίπος το διακρίνουμε σε:

υποδόριο (εντοπίζεται στον υποδόριο ιστο)
σπλαχνικό λίπος (στο επιπλοϊκό, μεσεντέριο και εξω περιτοναϊκό χώρο).

Με βάση την κατανομή του λίπους την Παχυσαρκία την διακρίνουμε:

Ανδροειδούς τύπου ή κεντρική ή σπλαχνική (είναι η πιο επίκινδυνη)
Γυναικοειδή ή περιφερικού τύπου (περιφερική παχυσαρκία σε γλουτούς-γοφούς-μηρούς)

Η παχυσαρκία είναι ένα πολυπαραγοντικό σύνδρομο με διαταραχές. Αποτελεί νόσο των αναπτυγμένων κυρίως χωρών. Η συχνότητα της παχυσαρκίας αυξήθηκε κατά την τελευταία 10ετία στις Η.Π.Α. κατά 30% (1 στα 5 παιδιά είναι παχύσαρκα).

Σύμφωνα με τα κριτήρια της Π.Ο.Υ. οι υπέρβαροι στις Δυτικές χώρες είναι ενώ οι παχύσαρκοι 40-50% 10-25%. Υπάρχει μια αυξητική τάση από την 3η εως την 6η δεκαετία της ζωής.

Βασικοί Δείκτες

Περίμετρος Μέσης:

Η περίμετρος μέσης είναι ο πιο βασικός και απλός δείκτης με τον οποίο εκτιμούμε την ύπαρξη σπλαχνικού λίπους. Φυσιολογικά Όρια : Ανδρες <94εκ | Γυναίκες <80 εκ.

Αυξημένη: Άνδρες > 94εκ | Γυναίκες > 80 εκ.
Αυξημένος κίνδυνος (απαιτεί άμεση παρέμβαση): Άνδρες > 102 εκ | Γυναίκες > 88 εκ.

ΒΜΙ: Δείκτης μάζας σώματος

ΒΜΙ: είναι ο δείκτης μάζας σώματος και υπολογίζεται από τον τύπο:

Όρια:

ΒΜΙ > 27 είναι αυξημένος κίνδυνος για νοσήματα
ΒΜΙ < 18 Ελλιποβαρής
18.5 -24.9 Φυσιολογικό
25-30 Υπέρβαρος
30-35 Παχύσαρκος μετρίου βαθμού
35 - 39.9 Παχύσαρκος σοβαρού βαθμού
ΒΜΙ > 40 Παχύσαρκος πολύ σοβαρού βαθμού (Κακοήθης)

Λόγος Περιμέτρου μέσης-γοφών

Λόγος Περιμέτρου μέσης-γοφών = Περίμετρος Μέσης / Περίμετρος Γοφών
Αν ο λόγος αυτός στους Άνδρες > 0.90 και στις Γ> 0.85 τότε υπάρχει κίνδυνος η Παχυσαρκία να προκαλέσει Καρδιαγγειακές επιπλοκές.

Μέτρηση Λίπους

Η μέτρηση λίπους γίνεται με ειδικά μηχανήματα τους λιπομετρητές.

ΣΤΟΥΣ ΑΝΔΡΕΣ: Φ.Τ. (12-20 %) Κίνδυνος υπάρχει όταν > 20%
ΣΤΙΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ: Φ.Τ. (20-30%) Κίνδυνος υπάρχει όταν > 30%

Αίτια:

Η διατροφή υψηλή σε λίπος- η αυξημένη πρόσληψη τροφής
Η καθιστική ζωή
Η επιβαρυμένη ψυχολογική κατάσταση : ψυχολογικό αδιέξοδο ή κατάθλιψη
Γενετικοί παράγοντες- μεταβολικοί- ενδοκρινικοί- ψυχολογικοί
Νοσήματα (σ.* Gushing - Υποθυρεοειδισμός )
Φάρμακα (*κορτιζόνη, τρικ. Αντικαταθλιπτικά , φαινοθειαζίδες, σουλφονυλουρίες, β-αποκλειστές, αντιεπιληπτικά )
Άγνωστα αίτια: Η αυξηση βάρους που συνοδεύει μερικές φορές τη διακοπή του καπνίσματος λόγω αυξημένης όρεξης και επιβράδυνσης του μεταβολισμού.
Η εμμηνόπαυση : οδηγεί σε παχυσαρκία λόγω επιβράδυνσης του μεταβολισμού (εξ αιτίας της ελάττωσης ή έλλειψης των οιστρογόνων ) και λόγω της αύξησης του λόγου ανδρογόνα / οιστρογόνα.
Η πρόσληψη τροφής και κατανάλωση ενέργειας ρυθμίζονται από τον υποθάλαμο. Βλάβη ή διαταραχή αυτού οδηγεί σε υπέρμετρη βουλιμία και παχυσαρκία. Ορμόνες που αυξάνουν την όρεξη είναι η γαλανίνη και το νευροπεπτίδιο Υ ενώ ελαττώνουν την ορεξη η αμυλίνη, η ινσουλίνη και η λεπτίνη, ορμόνη που παράγεται στο λιπώδη ιστό, μειώνει την πρόσληψη τροφής. Στην παχυσαρκία έχουμε αυξημένη λεπτίνη , η οποία όμως δεν δρα.

Συμπτώματα

Οσφυαλγία - άλγη αρθρώσεων κυρίως Οστεοαρθρίτιδα γονάτων
Κόπωση - δύσπνοια - ροχαλητό - άπνοια ύπνου –
κυτταρίτις -οιδήματα ποδιών-δερματοπάθειες
φλεβοθρόμβωση -χολολιθίαση
δχ εμμήνου ρύσεως -προβλήματα γονιμότητας και στειρότητας
ακράτεια ούρων εκ πιέσεως
υπερτρίχωση

Επιπλοκές

Αυξημένος κίνδυνος Καρδιαγγειακών επεισοδίων ( Σ.Ν.- Συμφορητική Καρδ. Ανεπάρκεια )- Εγκεφαλικών επεισοδίων
Αποφρακτικού τύπου άπνοια - Φλεβική ανεπάρκεια
Οσφυαλγία- Οστεοαρθρίτις γονάτων
Υπέρταση (όπου διαπιστώθηκε αύξηση της συστολικής Αρτ. Πίεσης κατά 3 mmHg και της διαστολικής πίεσης κατά 2 mmHg για κάθε 10 κιλ. βάρους πάνω από το φυσιολογικό , ως γνωστό οφείλεται στην υπερινσουλιναιμία η οποία οδηγεί σε κατακράτηση Να + Η2Ο - Σακχ. Διαβήτης (50% των ανδρών και 60% των γυναικών με παχυσαρκία θα αναπτύξουν σακχ. διαβήτη τύπου 2)-Υπερινσουλιναιμία - Αντίσταση στην Ινσουλίνη, Υπερλιπιδαιμία – αύξηση του Ινωδογόνου-αυξηση του PAI – ελάττωση της αντιθρομβίνης ΙΙΙ που οδηγούν σε θρομβοεμβολικά επεισόδια- ορμονικές διαταραχες (ελάττωση τεστοστερόνης στους άνδρες)
Υπερουριχαιμία -μικρολευκωματινουρία
Χολοκυστίτις- Χολολιθίαση
Δχ εμμήνου ρύσεως- σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών - κίνδυνος για Ca μήτρας-τραχήλου-ενδομητρίου μαστου και παχέος εντέρου στις γυναίκες καθώς και παχέος εντέρου και προστάτου στους ανδρες
Μυοσκελετικά προβλήματα (Ινομυαλγία- σ. Καρπιαίου σωλήνα)
Δερματολογικά προβλήματα (ερυσίπελας- θυλακίτιδα- δοθιήνωση-ερύθρασμα κυρίως στις μηρογεννητικές περιοχές-ακροχορδώνες κυρίως στις πτυχές- δερματομυκητιάσεις. Κύρια αιτία αυτών το έδαφος υγρασίας που υπάρχει (υπεριδρωσία) - Λευκές ατροφικές ραβδώσεις - ταινιοειδείς βλάβες σε άτομα που παίρνουν απότομα βάρος- Ψευδομελανίζουσα ακάνθωση (πάχυνση και μελάγχρωση των πτυχών του δέρματος) - ελκη εκ στάσεως – Ξανθώματα - υπεριδρωσία - κνύζα δακτυλίου.

Αντιμετώπιση

Απώλεια βάρους 10% θεωρείται επιτυχία όταν έχουμε ΒΜΙ> 30.
Υποχρεωτική η διαιτητική αγωγή - η άσκηση - ο βελονισμός.

1.ΔΙΑΙΤΑ : Μέτρια και σταθερή απώλεια βάρους της τάξεως του 10% (Μεσογειακή δίαιτα - Να αποφεύγει τα ενδιάμεσα γεύματα - να ελαττώσει τη ζάχαρη - αλκοόλ - αλάτι και να καταναλώνει περισσότερα φρούτα και λαχανικά - Να κάνει 3 γεύματα με περιεκτικότητα σε Λίπος < 30%)

ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ:
Α) όχι λευκές σκόνες (αλάτι,ζάχαρη,αλεύρι)
Β) Σαλάτες απεριόριστες (χωρίς αλάτι) με λάδι και λεμόνι για 24-48 ώρες
Γ) Σαλάτες και φρούτα για 48 ώρες
Δ) Κοτόπουλο - Μοσχάρι - Ψάρι εναλλάξ κάθε 3η μέρα

2.ΑΣΚΗΣΗ
Αυξάνει την ευαισθησία των ιστών σε ινσουλίνη- παίζει σημαντικό ρόλο στην διατήρηση του βάρους μετά από την φάση απώλειας – βελτίωση της ινσουλινοαντίστασης - δυσλιπιδαιμίας - ψυχολογικής κατάστασης του ατόμου. Περιλαμβάνει μέτριας έντασης δραστηριότητα για ½ έως 1 ώρα σε καθημερινή βάση όπως γρήγορο περπάτημα, ελαφρύ τρέξιμο, ποδήλατο, κολύμπι, χορός . Από μελέτες που έγιναν βρέθηκε ότι με την καθημερινή άσκηση μπορούμε να χάσουμε 0,1 Κgr/ βδομάδα . Η άσκηση είναι μία β-αδρενεργική διέγερση ΠΡΟΤΙΜΟΥΜΕ: Ήπιες ασκήσεις επι 30 min καθημερινά και για να μην επανακτήσει το βάρος του 60-90 min / 5 φορές την βδομάδα Ισχύει ότι ΑΔΥΝΑΤΟΙ με κακή φυσική κατάσταση εχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από τους ΠΑΧΥΣΑΡΚΟΥΣ με καλή φυσική κατάσταση.
3.ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗ-ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
Έχουν σχέση με την αγορά την παρασκευή εως και την κατανάλωση τροφής. Σε ΒΜΙ > 40 συνδυασμός τών άσκηση, υγιεινοδιαιτητική αγωγή, βελονισμός, φαρμακευτική αγωγή (Xenical) και επί αποτυχίας χειρουργική αντιμετώπιση.
4.ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ
Χρησιμοποιείται όταν ολες οι προσπάθειες της συντηρητικής θεραπείας εχουν αποτύχει ή όταν πρόκειται για νοσογόνο παχυσαρκία Ενδειξη αποτελεί : ΒΜΙ > 40.
Οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται και υπερτερούν είναι:

Το χολοπαγκρεατικό ΒY-PASS για ελάττωση απορρόφησης
Το γαστρικό ΒY-PASS για μείωση γαστρικής πρόσληψης.

5.ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ ΚΑΙ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ (ΒΕΛΟΝΙΣΜΟΣ)
Ο Βελονισμός έχει θέση στην αντιμετώπιση της Παχυσαρκιας με πολύ καλά αποτελέσματα. Σκοπός του είναι η μείωση της όρεξης, η βελτίωση του μεταβολισμού, η αύξηση των καύσεων στον οργανισμό, η μεταβολή στην ψυχική διάθεση του ασθενούς με την απομάκρυνση του άγχους και του στρες.